Τον Ιανουάριο του 1971, μόλις 7 μήνες μετά το ντεμπούτο άλμπουμ τους Very ‘Eavy, Very ‘Umble, οι Uriah Heep παρουσιάζουν το Salisbury, ένα άλμπουμ σταθμό στην ιστορία τους: Πρώτα απ’ όλα, από εδώ και στο εξής, ο κιμπορντίστας τους Ken Hensley καθιερώνεται ως ο βασικός συνθέτης/στιχουργός του γκρουπ. Δεύτερον, στο άλμπουμ αυτό περιέχεται η μεγαλύτερη εμπορική επιτυχία των Uriah Heep, το χιλιοτραγουδισμένο Lady in Black. Τρίτον, το Salisbury σηματοδοτεί την πολύ επιτυχημένη ενασχόληση του γκρουπ με το progressive rock, χάρη στο ομότιτλο 16λεπτο έπος, που καλύπτει σχεδόν όλη τη δεύτερη πλευρά του LP. Και τέλος, το άλμπουμ αυτό αποτελεί την απαρχή της μακροχρόνιας και αγαστής συνεργασίας των Heep με τον παραγωγό Gerry Bron και την εταιρία του Bronze Records.
Εκτός από τον Ken Hensley, που ήδη αναφέραμε, η σύνθεση του γκρουπ περιλάμβανε τον Mick Box στις κιθάρες, τον Paul Newton στο μπάσο, τον Keith Baker στα ντραμς και τον υπέροχο τραγουδιστή David Byron. Ο Keith Baker αποχώρησε αμέσως μετά την ολοκλήρωση των ηχογραφήσεων του άλμπουμ, για να αντικατασταθεί από τον Ian Clark.
ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΑΛΜΠΟΥΜ ΟΝΟΜΑΣΤΗΚΕ SALISBURY
Ο τίτλος του άλμπουμ αναφέρεται στην πόλη Salisbury του Wiltshire της Αγγλίας, όπου οι Uriah Heep είχαν δώσει μια παράσταση στις 11 Ιουλίου του 1970, η οποία είχε τέτοια επιτυχία, που οι θεατές δεν ήθελαν να αφήσουν το συγκρότημα να κατέβει από τη σκηνή, κάνοντας συνεχή μπιζαρίσματα. Αυτό βεβαίως είχε σαν συνέπεια να αργήσουν πολύ να τελειώσουν, κάτι που ενόχλησε ιδιαίτερα τους πορτιέρηδες, που υπέστησαν αυτό το αναπάντεχο ξενύχτι. Έτσι κι αυτοί, με τη σειρά τους, απαίτησαν από το γκρουπ να τα μαζέψει και να φύγει εντός 10 λεπτών, αλλιώς θα τους κλείδωναν όλον τους τον εξοπλισμό μέσα στο χώρο της συναυλίας! Εκεί λοιπόν που οι Uriah Heep ήταν σε απόγνωση, προθυμοποιήθηκαν να βοηθήσουν οι θεατές της συναυλίας, με αποτέλεσμα να μαζευτεί και να φορτωθεί ο εξοπλισμός σε χρόνο ρεκόρ! Σε αναγνώριση αυτής της πράξης αλληλεγγύης των κατοίκων της πόλης, οι Uriah Heep βάφτισαν το άλμπουμ τους (αλλά και το μνημειώδες ομότιτλο τραγούδι) Salisbury.
ΤΟ ΕΞΩΦΥΛΛΟ
Ο βασικός λόγος που η μικρή πόλη Salisbury έχει γίνει γνωστή είναι, ότι η παρακείμενη πεδιάδα, το Salisbury Plain, αποτελεί χώρο στρατιωτικών ασκήσεων, κυρίως των τεθωρακισμένων. Έρχεται λοιπόν σαν λογική συνέχεια να απεικονίζεται ένα τανκ στο εξώφυλλο ενός δίσκου που λέγεται Salisbury. Συγκεκριμένα, πρόκειται για το πιο χαρακτηριστικό τανκ των Εγγλέζων, το ονομαστό Chieftain. Ίσως πάντως, η εικόνα του εξωφύλλου, που δείχνει το Chieftain να εφορμά μέσα σε μια πύρινη αχλή, να φάνηκε πολύ πολεμοχαρής, ειδικά σε μια εποχή τόσο αντιπολεμική, η αρχική εντύπωση όμως διασκεδάζεται από τον συμβολισμό του εσωφύλλου, όπου το κτηνώδες τανκ είναι έτοιμο να συνθλίψει ένα λουλούδι, αντιπαραβάλλοντας τη σκληρότητα του πολέμου με την ομορφιά της φύσης.
Το Salisbury ήρθε σαν φυσική εξέλιξη του Very 'Eavy, Very 'Umble, διατηρεί δηλαδή τον hard rock προσανατολισμό του γκρουπ, με περισσότερη όμως μελωδικότητα, ενώ ταυτόχρονα κλείνει το μάτι και στους progressive προσανατολισμούς, σύμφωνα με τις επιταγές της εποχής. Αυτά τα νέα χαρακτηριστικά οφείλονται βεβαίως στην καθοριστική συμμετοχή του Ken Hensley στη σύνθεση των τραγουδιών του γκρουπ, κάτι για το οποίο δεν υπήρξε αρκετός χρόνος στο πρώτο τους άλμπουμ. Ο Hensley, όχι απλώς υπογράφει μόνος του 3 από τα 6 κομμάτια του δίσκου (The Park, Lady in Black, High Priestess), αλλά βάζει τη σφραγίδα του ταλέντου και της φινέτσας του και στα άλλα 3 (Bird of Prey, Time to Live, Salisbury). Οι Box και Byron καταγράφονται ως συνδημιουργοί (μαζί με τον Hensley) 3 τραγουδιών του δίσκου, ενώ ο μπασίστας Paul Newton μοιράζεται με τους τρεις προηγούμενους τη σύνθεση του Bird of Prey. Η πρώτη πλευρά του original LP αποτελείται από τα Bird of Prey, The Park, Time to Live και Lady in Black, ενώ η δεύτερη πλευρά ανοίγει με το High Priestess και συνεχίζει και ολοκληρώνεται με το 16λεπτο Salisbury. Παραγωγός του άλμπουμ ήταν ο Gerry Bron και η ηχογράφηση έγινε στα στούντιο Lansdowne του Λονδίνου.
Να πούμε εδώ, ότι αναφερθήκαμε πιο πάνω στο “original LP”, διότι στις ΗΠΑ, όπου το άλμπουμ κυκλοφόρησε από την Mercury Records, δεν συμπεριλαμβάνεται το Bird of Prey, αλλά το bluesy κομματάκι Simon the Bullet Freak, διότι το Bird of Prey είχε ήδη συμπεριληφθεί στην αμερικάνικη έκδοση του Very 'Eavy, Very 'Umble. Επίσης, όπως και στο πρώτο άλμπουμ, το εξώφυλλο ήταν εντελώς διαφορετικό για την αμερικάνικη αγορά (πολύ κακόγουστο, κατά τη γνώμη μου).
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ
Όταν ένα άλμπουμ περιέχει ένα τόσο επιβλητικό κομμάτι όπως το Salisbury, είναι πολύ δύσκολο, για να μην πω αδύνατον, να περισωθούν τα υπόλοιπα κομμάτια. Είναι σαν να έχουμε ένα μεγάλο και βαθύσκιωτο δέντρο, που τριγύρω του προσπαθούν να επιβιώσουν κάποιοι θάμνοι. Κι’ όμως, όλα τα τραγούδια του δίσκου κατορθώνουν να μαζέψουν τον ήλιο που χρειάζονταν, πολύ περισσότερο μάλιστα, που ένα από αυτά, το Lady in Black, αποτέλεσε τη μεγαλύτερη επιτυχία του γκρουπ, ενώ ένα ακόμη, το Bird of Prey έχει αναδειχθεί σε «σήμα κατατεθέν» των Uriah Heep. Ας τα δούμε λοιπόν ένα-ένα:
1. Bird of Prey: «Το πρώτο τραγούδι της πρώτης πλευράς είναι πολύ σημαντικό για ένα άλμπουμ», σημειώνει ο Ken Hensley. «Εμείς επιλέξαμε αυτό το κομμάτι, γιατί με αυτό ξεκινάμε τις συναυλίες μας, αλλά και γιατί αντιπροσωπεύει την “βαριά” πλευρά του γκρουπ». Είναι πράγματι “βαρύ” κομμάτι το Bird of Prey, παρόλο που στην αρχή του κατακλύζεται από τις υπέροχες κλιμακωτές πολυφωνίες του γκρουπ, στη συνέχεια όμως παρασύρεται από το δυνατό riff του Mick Box σε ένα τυπικό σκληρό ροκ, σε ρυθμό 4/4. Οι στίχοι μιλάνε για τον μεγάλο έρωτα του πρωταγωνιστή για μια κοπέλα, η οποία ανταποκρίνεται στον έρωτά του, αλλά σαν ένα αρπακτικό πουλί, που εφορμά στη λεία του, φεύγει και ξαναεφορμά, έτσι και η κοπέλα θέλει μεν να μείνει μαζί του, αλλά την εμποδίζει αυτή η έμφυτη τάση φυγής που την χαρακτηρίζει, γι’ αυτό και στους στίχους ακούμε τον τραγουδιστή να επαναλαμβάνει τη φράση “Fly away”. Παρόλο που δεν κυκλοφόρησε ποτέ ως single, το Bird of Prey συγκαταλέγεται στις μεγαλύτερες επιτυχίες του συγκροτήματος.
2. The Park: Όπως μας λέει ο Hensley, το Park ξεκίνησε ως ποίημα, που έγραψε στο Middlesex της Αγγλίας και το μελοποίησε λίγο αργότερα, στο Αμβούργο της Γερμανίας, χρησιμοποιώντας ένα παλιό αρμόνιο, που υπήρχε στο σπίτι που έμεναν κατά τη διάρκεια μιας περιοδείας τους εκεί. Είναι ένα πολύ ρομαντικό κομμάτι, που μας προσφέρει λυρικές εικόνες της αγροτικής ζωής, θέλοντας έτσι να αναδείξει την σκληρή αντίθεση της ομορφιάς της φύσης με τη ζοφερή πραγματικότητα του ανθρώπινου πόνου, που δεν μπορεί να αμβλυνθεί ούτε καν μέσα σ’ αυτό το ονειρικό περιβάλλον της ηρεμίας και της ευτυχίας. Αν τώρα, σε αυτήν την ειδυλλιακή περιγραφή, προσθέσετε ότι ο Byron τραγουδάει falsetto, καταλαβαίνετε ότι για ένα γκρουπ, που ισχυρίζεται ότι είναι hard rock, το τραγούδι αυτό είναι ό,τι πιο μακρινό από το hard rock θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί. Είναι όμως, πώς να το κάνουμε, ένα πολύ όμορφο τραγούδι και δικαίως κατατάσσεται στις μεγάλες επιτυχίες των Heep.
3. Time to Live: Το τραγούδι αυτό μάς επαναφέρει στο δυναμικό στυλ του συνδυασμού κιθάρας και πλήκτρων, που είχαν παρουσιάσει οι Uriah Heep στο πρώτο τους άλμπουμ. Συνθετικά, πιστώνεται στην τριάδα Box, Byron, Hensley, που μας προσφέρουν έναν πιασάρικο σκοπό, που ξεκινάει σαν folky ακουστικό κομμάτι, για να εξελιχθεί σε δυνατό ροκ, με άψογες τριφωνίες, βαριά riff και στοιχειωμένα πλήκτρα. Οι στίχοι, που έχουν γραφτεί από τον David Byron, μιλούν για έναν άνδρα, που έμεινε φυλακισμένος 20 χρόνια για τον φόνο κάποιου που κακοποίησε τη γυναίκα του, και τώρα πια επιστρέφει στο σπίτι του και στη γυναίκα για την οποία θυσιάστηκε. «Παρόλο που οι στίχοι του David είναι καταπληκτικοί, δεν είναι καθόλου βιωματικοί», αστειεύεται ο Hensley στο σημείωμα, που έχει γράψει στο εξώφυλλο του LP.
4. Lady in Black: Και φτάνουμε επιτέλους στη μυστηριώδη μαυροφορεμένη κυρία, που τα μακριά μαλλιά της ανέμιζαν στον αέρα του μεσοχείμωνου! «Υπήρξε στ’ αλήθεια μια μαυροφορεμένη κοπέλα, που περπατούσε με λυτά τα μαλλιά της στον χειμωνιάτικο άνεμο», διηγείται ο Ken Hensley, «μόνο που δεν ερχόταν προς το μέρος μου, απλώς περπατούσε κοντά στο ξενοδοχείο που μέναμε, στη διάρκεια μιας τουρνέ στην Αγγλία. Από κει και πέρα, έπιασα την κιθάρα μου και άφησα τη φαντασία μου ελεύθερη, να με βγάλει όπου νομίζει». Έτσι απλά! Γιατί οι σπουδαίοι άνθρωποι είναι πάντα σεμνοί. Ο Hensley έγραψε ένα έπος 5 στροφών, χωρίς ρεφρέν, έναν ψαλμό ας τον χαρακτηρίσουμε, χρησιμοποιώντας δύο ακόρντα όλα κι όλα, ένα λα μινόρε κι ένα σολ ματζόρε! Ο πιο αρχάριος, ο πιο άσχετος κιθαρίστας μπορεί να παίξει αυτό τραγούδι. Γι’ αυτό και στις τουρνέ τους, επιστρατεύονταν οι roadies, για να παίξουν τις επιπλέον ακουστικές κιθάρες, που απαιτούσε η ενορχήστρωση του Hensley, δεν είχαν δηλαδή ανάγκη από επαγγελματίες κιθαρίστες. Όχι βέβαια, ότι έχει μόνο ακουστικές κιθάρες το τραγούδι, τι Uriah Heep θα ήταν; Η Les Paul του Mick Box κάνει πολύ αισθητή την παρουσία της, κατά τη διάρκεια του τραγουδιού. Το περίεργο είναι, ότι ο David Byron δεν εντυπωσιάστηκε καθόλου από το Lady in Black. Το βρήκε βαρετό! Έτσι, ο Gerry Bron ζήτησε από τον Hensley να το τραγουδήσει, όπως και έγινε. Και είναι στ’ αλήθεια ειρωνικό, να έχεις στο line-up σου μια φωνή σαν του David Byron και να μην τραγουδάει αυτός τη μεγαλύτερη επιτυχία σου. Αλλά τι να κάνουμε; Συμβαίνουν αυτά.
5. High Priestess: Το κομμάτι που άνοιγε τη δεύτερη πλευρά του LP, γραμμένο και ερμηνευμένο από τον Ken Hensley. «Ένα τραγούδι που μιλάει απλά για την ευτυχία που νιώθουν τα ζευγάρια που έχουν ταιριάξει. Το έγραψα αρχές Σεπτεμβρίου του ’70 στη Γερμανία. Όμορφο και (ίσως) σκληρό κομμάτι», λέει ο ίδιος στις σημειώσεις του, στο εξώφυλλο του δίσκου. Πραγματικά, ωραίο και δυνατό τραγούδι, στο στυλ των Heep, που μιλάει με απλά λόγια για τον έντονο αντίκτυπο της προσωπικότητας ενός ανθρώπου στη ζωή του συντρόφου του. Ένας ύμνος στην αλληλοκατανόηση και την αφοσίωση ενός αγαπημένου ζευγαριού.
6. Salisbury: Και φτάνουμε στην κορύφωση. Στο 16λεπτο πολυεδρικό κομμάτι, που ξεφεύγει από οτιδήποτε είχε επιδιώξει ως τώρα το γκρουπ. O Ken Hensley, αυτός ο αυτοδίδακτος μουσικός, κινείται με την άνεση κλασικού βιρτουόζου, ο Mick Box εμπλουτίζει το όλο εγχείρημα με τρία εμπνευσμένα σόλο κιθάρα, ενώ ο David Byron μάς εκπλήσσει με τον άψογο συγχρονισμό του με τη 24μελή κλασική ορχήστρα. Μια ορχήστρα, η οποία επίσης μας εκπλήσσει με το μπρίο της και τον σφιχτό ρυθμό της, κυρίως χάρη στην εξαιρετική διαχείριση των χάλκινων και ξύλινων πλευστών από τον μαέστρο John Fiddy. Οι στίχοι είναι εξίσου υπέροχοι. Μιλάνε για όλα αυτά τα συναισθήματα που προξενούνται, εξαιτίας μιας κλονισμένης σχέσης. Ο τραγουδιστής αναπολεί τη χαμένη του αγάπη και εκφράζει το παράπονό του, που έμεινε πάλι μόνος. Γι’ αυτό και στους στίχους επαναλαμβάνεται αυτό το “alone again”, που δείχνει την απελπισία του πρωταγωνιστή μας. Είναι ένα υπέροχο κομμάτι, όπου και να το πιάσεις. Πέρα από τους στίχους και τον λυρισμό της σύνθεσης, είναι και αυτό το παιχνίδισμα του Hammond με την ορχήστρα, αλλά και με την κιθάρα, είναι τα υποβλητικά χορωδιακά μέρη, είναι οι ροκ παρεμβάσεις του Mick Box, είναι η ουράνια φωνή του Byron, είναι οι διαρκείς εναλλαγές τονικότητας και μέτρου, που δείχνουν πολύ ψαγμένους μουσικούς, τι να πρωτοπώ; Κατά την άποψή μου, ένα από τα ωραιότερα κομμάτια που έχει ποτέ ηχογραφήσει η μπάντα.
ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ
Στο Salisbury, οι Uriah Heep αφήνουν τον βαρύ, παραμορφωμένο ήχο του πρώτου τους άλμπουμ και μας παρουσιάζουν έναν νέο ήχο, που αποτελεί συνδυασμό της δύναμης του σκληρού ροκ και της πολυπλοκότητας του progressive, καταφέρνοντάς τα περίφημα, θα πρέπει να πούμε. Δεν σταματούν όμως εδώ. Ανήσυχα πνεύματα όπως είναι, συνεχίζουν τους πειραματισμούς τους και στο επόμενο άλμπουμ τους, το Look at Yourself, μέχρι να βρουν τον πραγματικό τους εαυτό στο κορυφαίο Demons and Wizards. Σε ό,τι με αφορά πάντως, μπορώ να πω το εξής: 25 στούντιο άλμπουμ έχουν ηχογραφήσει οι Uriah Heep στην πολύχρονη πορεία τους, χώρια τα live και τις συλλογές. Μπορεί να σας άρεσαν κάποια, μπορεί κάποια όχι. Αν όμως δεν έχετε ακούσει το Salisbury, δεν έχετε ακούσει τους Uriah Heep.
ΔΙΚΑΙΟΠΟΛΙΣ
5/4/24
Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΡΙΧΑΡΔΟΣ ΓΙΑ ΤΟ SALISBURY
Πόσες δεκαετίες μού πήρε για να μάθω να προφέρω σωστά τον τίτλο. Σόλσμπερι κι όχι Σαλίσμπουρι, όπως το λέγαμε για δεκαετίες.
Σ ευχαριστώ Δικαιόπολις που μού έδωσες την ευκαιρία να ξανά ακούσω αυτόν τον υπέροχο δίσκο!
Δημοσίευση σχολίου