Ήταν 8 Νοεμβρίου 1971 όταν κυκλοφόρησε το 4ο άλμπουμ των Led Zeppelin, γνωστό με τον τίτλο Led Zeppelin IV, σε παραγωγή του Jimmy Page. Με νωπές ακόμα τις μνήμες από το προηγούμενο άλμπουμ τους Led Zeppelin III, που είχε πολλά folk στοιχεία, ο κόσμος και οι κριτικοί ήταν αρκετά μουδιασμένοι και μάλλον τους περίμεναν….στη γωνία. Την ανυπαρξία τίτλου την αποφάσισε το συγκρότημα ή καλύτερα ο Jimmy Page ο οποίος μετά τις μουδιασμένες κριτικές του III, αποφάσισε ότι το τέταρτο άλμπουμ τους θα είναι επίσημα χωρίς τίτλο και θα αντιπροσωπεύεται από τέσσερα σύμβολα που επιλέγει κάθε μέλος του συγκροτήματος, χωρίς να περιλαμβάνει το όνομα ή άλλες λεπτομέρειες στο εξώφυλλο! Όταν ο manager του συγκροτήματος, ανακοίνωσε αυτή την απόφαση τους για το εξώφυλλο στον Πρόεδρο της Atlantic Rec., Ahmet Ertegun, φλέρταρε με το εγκεφαλικό κι έστειλε αμέσως στο Λονδίνο τον Senior Vice President της εταιρείας, Phil Carson (υπέγραψε τους AC/DC και Foreigner) να τους συνετίσει, αλλά ο Grant του είπε απλά ότι αν δεν γίνει δεκτός ο όρος το εξώφυλλο να μην έχει κανένα στοιχείο, δεν πρόκειται να του παραδώσει τις ταινίες! Με βαριά καρδιά, οι Ertgun και Carson αποδέχτηκαν την πρόταση-εκβιασμό του Grant και κυκλοφόρησε ΧΩΡΙΣ κανένα στοιχείο, ακόμα και στη ράχη του δίσκου, απουσιάζει το όνομα (και στην ελληνική εκτύπωση). Μεταγενέστερα, οι τίτλοι που δόθηκαν στο άλμπουμ, τόσο από τους δημοσιογράφους όσο κι από τους fans ήταν IV, Led Zeppelin IV, Zoso, Runes και Four Symbols. Διαλέγετε και παίρνετε, πάντως η δική μου επιλογή είναι IV!
Το συγκρότημα είχε επιλέξει να ηχογραφήσει στο σπίτι του Mick Jagger στο Stargroves, αλλά αποφάσισαν ότι ήταν πολύ ακριβό κι έτσι μεταφέρθηκαν στο Headley Grange, μια εξοχική κατοικία στο Hampshire της Αγγλίας, χρησιμοποιώντας το Rolling Stones Mobile Studio και τον μηχανικό Andy Johns, με τον Ian Stewart των Stones να βοηθά στα πλήκτρα. Το χαλαρό περιβάλλον στο Headley, τους βοήθησε να ηρεμήσουν και να συγκεντρωθούν στα νέα τραγούδια. Δεν υπήρχε μπαρ ή άλλες εγκαταστάσεις κι αυτό ήταν ακόμα καλύτερο. Μόλις ηχογράφησαν τα τραγούδια, προσέθεσαν overdubs στα Island Studios για να καταλήξουν στο Sunset Sound του Λος Άντζελες για την τελική μίξη, με πλάνο κυκλοφορίας, τον Απρίλιο του 1971. Όταν όμως ο Page επέστρεψε με τις μίξεις, δεν τους άρεσαν. Το συγκρότημα βγήκε περιοδεία κι όταν επέστρεψε ο Page έκανε ξανά remix. Η κυκλοφορία του πήρε αναβολή καθώς αρχικά υπήρχε η ιδέα να είναι διπλό το άλμπουμ, ενώ δεν είχαν καταλήξει στο εξώφυλλο. Το άλμπουμ καθυστέρησε και πάλι για την επιλογή του εξωφύλλου, αν θα έπρεπε να είναι διπλό άλμπουμ, αφήνοντας ανοιχτή την πιθανότητα ακόμα και κυκλοφορίας ενός EP!
ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ
Μετά την κυκλοφορία του Led Zeppelin III, έκαναν ένα διάλειμμα από τις περιοδείες για να επικεντρωθούν στα νέα τραγούδια τους, απορρίπτοντας όλες τις προσφορές για περιοδείες. Το πρώτο τραγούδι που ηχογράφησαν ήταν το "Black Dog", σύνθεση των Page,Plant και Jones και πήρε το όνομά του από ένα μαύρο σκύλο που ερχόταν κάθε απόγευμα στην πόρτα της κουζίνας για να φάει! Το θεοκλάσικο riff γράφτηκε από τους Page και Jones, με τα φωνητικά να είναι επηρεασμένα από το μεγάλο τραγούδι των Fleetwood Mac, "Oh Well". To σόλο και το outro, γράφτηκαν κατ ευθείαν στην κονσόλα χωρίς να χρησιμοποιηθεί ενισχυτής!
Το "Rock and Roll", δημιουργήθηκε τις πρώτες ημέρες που το συγκρότημα ήταν στο Headley Grange και πιάνο παίζει ο Ian Stewart. Η βασική σύνθεση προήλθε μέσα από ένα jam που πρωτοστάτησε(!) ο John Bonham και συνθετικά είναι επηρεασμένο από την επιτυχία του Little Richard, "Keep A-Knockin'". Το δεύτερο αγαπημένο μου τραγούδι, μετά το “Black Dog”. Και μετά την καταιγίδα, η folk μπαλάντα με τίτλο «The Battle of Evermore" με βάση το μαντολίνο που παίζει ο Page κι ο ήχος του χαρακτηρίζει όλο το κομμάτι. Οι στίχοι είναι βασισμένοι σε ένα βιβλίο που αναφέρεται στον αγώνα των Σκοτσέζων για ανεξαρτησία και στα φωνητικά ακούγεται η μαγευτική φωνή της τραγουδίστριας του φολκ συγκροτήματος των Fairport Convention, Sandy Denny, η οποία είναι η μοναδική γυναικεία φωνή που ακούστηκε σε τραγούδι των Led Zeppelin με τον Plant να ακούγεται σαν αφηγητής. Εξαιρετικό τραγούδι, που στην εποχή του αλλά και για πολλά χρόνια μετά, δεν του έδινα σημασία αφού τα εφηβικά συναισθήματά μου, αναζητούσαν σκληρό ήχο και τέτοια λεπτεπίλεπτα ακούσματα, ερχόντουσαν δεύτερα (και τρίτα).
Στην ίδια κατηγορία ήταν και το επίσης πανέμορφο "Going to California", σύνθεση των Page/Plant με τους στίχους να αναφέρονται στους σεισμούς της Καλιφόρνια (ευτυχώς στη Μ.Βρετανία, σπάνια γίνονται σεισμοί) αλλά και για την αναζήτηση της τέλειας γυναίκας! Αρχικός τίτλος του τραγουδιού ήταν titled "Guide To California" κι όπως έχουν πει οι συνθέτες του, η μουσική είναι επηρεασμένοι από τις μπαλάντες της Joni Mitchell. To «When The Levee Breaks" είναι από τα τραγούδια που ανακαλύπτεις με το τρίτο-τέταρτο άκουσμα του δίσκου. Οι στίχοι του κομματιού ανήκουν στην Memphis Minnie (1897 – 1973), κι αναφέρονται στην μεγάλη πλημμύρα του 1927 στο Δέλτα του Μισισιπή, που σκέπασε τεράστιες εκτάσεις καλλιεργήσιμης γης με τους αφροαμερικάνους εργάτες της περιοχής να εξαναγκαστούν υπό την απειλή όπλων να δουλέψουν στην κατασκευή πρόχειρων φραγμάτων μεταφέροντας σάκους με άμμο για να σώσουν τις γειτονικές πόλεις από την καταστροφή. Η καταστροφή των φυτειών ανάγκασε πολλούς από τους εργάτες του Δέλτα του Μισισιπή να
εγκαταλείψουν την περιοχή αναζητώντας την τύχη τους αλλού. Σε αυτό αναφέρονται οι στίχοι
«Oh cryin won;t help you, prayin wont do no good…It’s a mean old levee, cause me
to weep and moan, gonna leave my baby, and my happy home». Η ίδια περιοχή το 2005 υπέστη για μια ακόμα φορά καταστροφή από πλημμύρες!
Η Memphis Minnie, που είχε γεννηθεί και μεγαλώσει στο Δέλτα του Μισισιπή και είχε ζήσει
τα γεγονότα, ηχογράφησε μαζί με τον σύζυγό της Kansas Joe McCoy το «When The Levee Breaks» το 1929 χωρίς να προκαλεί κάποια ιδιαίτερη αίσθηση.Όμως ο Robert Plant είχε αυτό το δίσκο στην συλλογή του και πρότεινε στα υπόλοιπα μέλη των Zeps να το συμπεριλάβουν στο άλμπουμ. Όταν το έπαιξαν στο studio, δεν ικανοποιήθηκαν και χρειάστηκε να τζαμάρουν μια ακόμα φορά για να
αποφασίσουν να προχωρήσουν στην διασκευή του! Αν και χρησιμοποίησαν τους στίχους της αρχικής σύνθεσης προσθέτοντας και κάποιους δικούς τους, ο Page διαφοροποιήθηκε μουσικά. Παρ΄όλα αυτά δεν ήταν από τα αγαπημένα τους και το έπαιξαν μόνο 2 φορές live, μια στη Δανία και μια στο Σικάγο κατά την διάρκεια της περιοδείας του 1975.
Τα φωνητικά του Plant έτυχαν διαφορετικής επεξεργασίας, ώστε κάθε στίχος να ακούγεται ξεχωριστός. Ο Page χρησιμοποίησε μια τεχνική στην φυσαρμόνικα όπου η ηχώ προηγείται του κανονικού ήχου, ενώ τα τύμπανα του Bonham ηχογραφήθηκαν σε έναν πέτρινο διάδρομο του Headley Grange με τον μηχανικό ήχου Andy Johns να κρεμά ένα μόνο κανονικό μικρόφωνο στην σκάλα του δευτέρου ορόφου, ενώ ειδικά μικρόφωνα τοποθετήθηκαν στους υπόλοιπους ορόφους, προσδίδοντας έναν εντελώς ιδιαίτερο ήχο άκρως πρωτοποριακό για την εποχή. Η αρχική εκδοχή του κομματιού ήταν αρκετά πιο γρήγορη σε σχέση με αυτή που τελικά μπήκε στο άλμπουμ. Ήταν το μόνο κομμάτι για το οποίο οι Zeppelin κράτησαν την αρχική του μίξη καθώς όλα τα υπόλοιπα κομμάτια του άλμπουμ θα μιξαριστούν εκ νέου στην Αγγλία. Θα κλείσω τη μακροσκελή ανάλυση για το «When The Levee Breaks», αναφέροντας ότι ο καινοτομίες στην παραγωγή αλλά και το ίδιο το κομμάτι έγιναν αντικείμενο μελέτης αλλά και διασκευών από πλήθος καλλιτεχνών. Πολλές από τις τεχνικές ηχογράφησης και παραγωγής του, χρησιμοποιήθηκαν αργότερα και στα In My Time
Of Dying από το Physical Graffiti και το Nobody’s Fault But Mine από το Presence!
Το "Misty Mountain Hop" ανοίγει τη Β πλευρά του δίσκου και ήταν (κι είναι) από τα αγαπημένα μου, χωρίς συνθετικά να είναι κάποιο ιδιαίτερο τραγούδι. Στο πιάνο ο Jones και οι στίχοι μιλούν για τις αντιδικίες μεταξύ φοιτητών κι αστυνομίας για την κατοχή ναρκωτικών. Ο τίτλος προέρχεται από το βιβλίο του J. R. R. Tolkien, The Hobbit.
Το «Four Sticks" ήταν από τα τραγούδια που πέρασαν απαρατήρητα. Πήρε το όνομά του από ένα μοτίβο που έπαιζε με 4(!) μπαγκέτες ο Bonham γι αυτό και η ηχογράφησή του ήταν πολύ δύσκολη.
Τελευταίο άφησα το "Stairway to Heaven"με τους στίχους γραμμένους από τον Plant που μιλούν για την ανθρώπινη απληστία. Η φωτογραφία στο διπλό εσώφυλλο, του γέροντα που ψάχνει με το φανάρι, ταιριάζει με την αναζήτηση του ιδανικού ανθρώπινου χαρακτήρα. Η βασική σύνθεση ανήκει στους Page/Plant, αλλά στην τελική ενορχήστρωση, πήραν μέρος και οι 4. Ο Page είχε βασίσει τη δομή του κομματιού να ξεκινά με ακουστική κιθάρα σε ύφος αναγεννησιακό και σταδιακά εξελίσσεται σε ένα αργό ηλεκτρικό κομμάτι, ενώ προς το τέλος υπάρχει ένα εκτενές κιθαριστικό σόλο που καταλήγει σε γοργό hard rock ρυθμό – μία σεξουαλική κλιμάκωση που οδηγεί σε ηχητικό οργασμό, όπως έχει αναφέρει ο ίδιος. Εκείνη την περίοδο ο Plant, θαυμαστής του μυστικισμού, διάβαζε το βιβλίο του Lewis Spence ‘Η τέχνη της Μαγείας στην Κελτική Βρετανία’, οπότε εύλογα οι σκηνές που παρουσιάζονται στους στίχους είναι επηρεασμένες από εκεί. Μία ακόμη επιρροή αναφέρεται ότι είναι ο ‘Άρχοντας των Δαχτυλιδιών’ του Tolkien. Εκείνο που δεν είναι γνωστό στον κόσμο είναι ότι οι Page και Jones δούλεψαν το τραγούδι, ώστε να το βρει έτοιμο ο Bonham και να μην αντιδράσει επειδή η συμβολή του στο πρώτο μέρος είναι ουσιαστικά ανύπαρκτη. Το κομμάτι, διάρκειας 7:55 έχει μια μοναδική μαγεία, τόσο στην εισαγωγή του όσο και στην εξέλιξή του, ειδικά μετά το 5:20 όπου σταδιακά ζωντανεύει κι έχουμε το σόλο κιθάρα του Page που παίζεται από μια Fender Telecaster του Jeff Beck, την οποία είχε ο Page στην κατοχή του.
 |
| To promo single |
Πριν καταλήξει στο σόλο που ξέρουμε, είχε δοκιμάσει άλλα τρία! Αν και η κάθετη θέση του manager τους, Peter Grant ήταν να μην κυκλοφορούν singles (μικρούς δίσκους), παίχτηκε πολύ έντονα το ενδεχόμενο να κυκλοφορήσει το “Stairway to Heaven” σε μικρό δίσκο αλλά λόγω της μεγάλης διάρκειας του 7:55, η ιδέα απορρίφθηκε. Αντ αυτού, στάλθηκε στους ραδιοσταθμούς μια έκδοση του τραγουδιού που σήμερα είναι super collector’s item.
Η ΔΙΚΗ
Το 2014, το συγκρότημα, στην ουσία οι Page/Plant που ήταν οι συνθέτες του τραγουδιού, μπήκαν σε νομική διαμάχη με τον διαχειριστής των πνευματικών δικαιωμάτων του κιθαρίστα του συγκροτήματος Spirit και συνθέτη του Taurus, Randy California (έφυγε από τη ζωή το 1997), ζητούσε αποζημίωση ύψους 2.000.000$. Ο λόγος ήταν ότι η εισαγωγή είναι ίδια με αυτή του κομματιού «Taurus» των Spirit, που είχε παρουσιαστεί το 1968 στο πρώτο άλμπουμ τους με τίτλο Spirit.
Το 2016 και μετά από μια σειρά δικών, οι ένορκοι(!) απάλλαξαν τους Robert Plant και Jimmy Page, που ήταν παρόντες καθ’ όλη τη διαδικασία, με την ενάγουσα πλευρά να μην καταφέρνει να αποδείξει ότι στοιχεία αυτού του ορχηστρικού κομματιού “Taurus”είναι «πραγματικά παρόμοια» με το «Stairway to Heaven». Πάντως, το 1969 οι Led Zeppelin είχαν περιοδεύσει με τους Spirit ότι κι αν αυτό σημαίνει!
Το περίεργο ήταν ότι πόσο ζούσε ο συνθέτης του «Taurus» Randy California, δεν είχε προσφύγει στη δικαιοσύνη διεκδικώντας την πατρότητα του τραγουδιού αν και στον κύκλο των φίλων του είχε πει ότι του άξιζε να αναγνωριστεί ως συνθέτης του Stairway και είχε χαρακτηρίσει «κλοπή» την πράξη των Led Zeppelin. Γεγονός είναι ότι παρ’ όλη την εξωφρενική ομοιότητα του τραγουδιού, η απόφαση του δικαστηρίου δίνει τέλος σε μια διαμάχη κι ο καθ’ ένας μας ας κρίνει μόνος του.
ΤΟ ΕΞΩΦΥΛΛΟ
Το εξώφυλλο βασίστηκε εξ ολοκλήρου στις ιδέες του Jimmy Page με την εικόνα του γέρου που μεταφέρει ξύλα στην πλάτη είναι από έναν πίνακα ζωγραφικής του 19ου αιώνα που είδαν οι Plant/Plant σε μια επίσκεψή τους σε ένα παλαιοπωλείο στο Reading. Η περιοχή που φαίνεται στο βάθος είναι το Eve Hill στο Duddley και το πάντρεμα του καινούργιου ουρανοξύστη με τον γέροντα που κουβαλάει ξύλα, τους άρεσε πολύ. Σημειωτέον ότι σήμερα ο ουρανοξύστης αλλά κι όλη η περιοχή έχει απαλλοτριωθεί!
"Αποφασίσαμε να μην έχουμε όνομα συγκροτήματος αλλά και τίτλο στο εξώφυλλο του καινούργιου άλμπουμ» δήλωσε τότε ο Page "γιατί ονόματα και τίτλοι δεν σημαίνουν τίποτε απολύτως»! Δεν είπε -ευτυχώς- ότι η αρχική ιδέα του ήταν το εξώφυλλο/εσώφυλλο να μην έχει απολύτως ΚΑΜΙΑ πληροφορία, παρά μόνο τους τίτλους των τραγουδιών! Ευτυχώς πείστηκε ότι αυτό θα ήταν αυτοκτονία κι έτσι μεταπείστηκε το εσώφυλλο να έχει τους στίχους του Stairway to Heaven, τα τραγούδια και τα 4 σύμβολα. Κι όλα αυτά γιατί είχε πικραθεί από τις αρνητικές κριτικές των δημοσιογράφων για το προηγούμενο άλμπουμ τους. Φυσικά όταν στην Atlantic Records έμαθαν την απόφασή του να μην έχει τίτλο και όνομα συγκροτήματος στο εξώφυλλο, έγιναν έξω φρενών. Πως είναι δυνατόν ένας δίσκος να τον προσεγγίσει το αγοραστικό κοινό και να πουλήσει και, όταν δεν υπάρχει καμία πληροφορία στο εξώφυλλο; Το…κακό το είχαν ξεκινήσει οι Beatles το 1967 με το White Album (σ.σ. αργότερα κυκλοφόρησε με όνομα αλλά και τίτλο) και το συνέχισαν οι Beatles με το Abbey Road (1969) και ακολούθησαν οι Canned Heat – Future Blues (1970), οι Pink Floyd με δύο άλμπουμ, τα Atom Heart Mother (1970) και Meddle (1971), οι Derek and the Dominos με το Layla and Other assorted Stories (1970), ο Bob Dylan - New Moring (1970) και πάρα πολλοί άλλοι. Το 2010 όταν ο Page ρωτήθηκε από τους The Times δήλωσε ότι το κάναμε επειδή "είχαμε εμπιστοσύνη στις δυνάμεις μας". Η Atlantic Rec τους είπε ότι δεν πρόκειται κυκλοφορήσει το δίσκο χωρίς τίτλο και όνομα καλλιτέχνη κι οι Led Zeppelin απάντησαν ότι δεν θα τους δώσουν τα tapes!!!!! Τελικά η εταιρεία υποχώρησε και η συνέχεια είναι γνωστή.
 |
| Το εσώφυλλο |
TRIVIA
Κατά την παραμονή τους στο Headley Grange, ηχογράφησαν και τα
"Down by the Seaside", "Night Flight" και "Boogie with Stu" (με τον Stewart στο πιάνο) τα οποία συμπεριλήφθηκαν στο Physical Graffiti.
ΤΙ ΕΚΑΝΑΝ ΜΕΤΑ
Δύο χρόνια αργότερα, το 1973 κυκλοφόρησαν το Houses of the Holy.
ΠΩΛΗΣΕΙΣ
Το Led Zeppelin IV(No1 USA, No 1UK), έχει πουλήσει μέχρι σήμερα 37.000.000 αντίτυπα σε όλο τον κόσμο.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΡΙΧΑΡΔΟΣ
23/6/23
Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΣΟΥΓΚΡΑΝΗΣ ΓΙΑ ΤΟ LED ZEPPELIN IV
Είναι δύσκολο να αποτυπωθεί μέσα σε λίγες γραμμές το στίγμα ενός άλμπουμ, που από πολλούς θεωρείται το καλύτερο στην ιστορία της μουσικής! Άκουσα για πρώτη φορά το IV σε ηλικία περίπου 15 ετών και έκτοτε, 30 χρόνια μετά, δεν μπορώ να καταλάβω αν είναι τα θεϊκά riff του Page, η φωνάρα του Plant, η μουσική ευφυία του Jones ή ο εξωπραγματικός ήχος των drums του θεού Bonham, που κάνουν το άλμπουμ να ακούγεται σαν να ηχογραφήθηκε εχθές.
Αν οι δύο πρώτοι δίσκοι έχουν τις ρίζες τους στην blues κυρίως παράδοση και το ΙΙΙ αποτελεί έκπληξη με την στροφή στο «ακουστικό» περισσότερο ήχο, το IV συνιστά την δημιουργική αφομοίωση όλων των παραπάνω. Το IV αναμφίβολα αιχμαλωτίζει το μεγαλύτερο συγκρότημα όλων των εποχών στο ζενίθ της δημιουργικής του δύναμης, αφήνοντας έτη φωτός μακριά κάθε υπόνοια για διαδόχους, συνεχιστές, κτλ.
Δημοσίευση σχολίου