ROGER DEAN: Ο ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ ΤΟΥ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟΥ

Ο θρυλικός, οραματιστής καλλιτέχνης (και αρχιτέκτονας, και βιομηχανικός σχεδιαστής, και σχεδιαστής επίπλων και σκηνογράφος...) o Roger Dean (γεννήθηκε το 1944 στο Asford) έχει μια δημιουργική πορεία πέντε δεκαετιών και πλέον, με τους Yes και άλλα συγκροτήματα, έχοντας  ανεξίτηλο το ίχνος της στην ιστορία τού rock. Με μητέρα του σχεδιάστρια μόδας και πατέρα μηχανικό του βρετανικού στρατού, ο Dean περνά το μεγαλύτερο μέρος της παιδικής του ηλικίας στην Ελλάδα, την Κύπρο και το Χονγκ Κονγκ. Επιστρέφοντας στην Αγγλία το 1959, αποκτά εθνικό δίπλωμα σχεδίου από το Canterbury School of Art. Συνεχίζει την εκπαίδευσή του στο Royal College of Art Furniture School το 1965, από το οποίο θα αποφοιτήσει τρία χρόνια αργότερα. Η πρώτη εμπειρία του Dean με τη μουσική έρχεται όταν σχεδιάζει έπιπλα για το Ronnie Scott's Jazz Club στο Λονδίνο. Το πρώτο εξώφυλλο δίσκου που φιλοτέχνησε ήταν το πρώτο των Άγγλών Gun(1968) κι από το 1971 ξεκινάει να ασχολείται πολύ έτνονα με το art work, παραμένοντας ενεργός στο σχεδιασμό επίπλων. Στις αρχές των 70’s ξεκινά τη συνεργασία του για τους Yes. Ο Dean φτάνει στο αποκορύφωμά του με το εξώφυλλο του ομώνυμου ντεμπούτου άλμπουμ των Asia (1982). Το άλμπουμ ψηφίστηκε αργότερα ως το δεύτερο πιο επιτυχημένο εξώφυλλο άλμπουμ από τους αναγνώστες του Rolling Stone. Σουρεαλιστικά τοπία και κόσμοι παράξενοι αλλά και οικείοι, αρχαίοι και φουτουριστικοί ταυτόχρονα. Ο Dean εξακολουθεί να δημιουργεί λογότυπα και έργα τέχνης για τους Yes και έχει «τρεις ή τέσσερις ζωές» ιδεών για άλλους πίνακες και σχεδιαστικές εργασίες που συνεχίζει να υλοποιεί.
ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ
Είναι τόσα πολλά και εντυπωσιακά τα έργα τού Roger Dean, που μια σύντομη παρουσίαση των πιο σημαντικών απ’ αυτά φαντάζει αδύνατη. Προσπάθησα να επιλέξω εξώφυλλα, που εκτός από την καλλιτεχνική τους αξία, έχουν καθορίσει την τεχνοτροπία του. Η παρουσίαση κάθε εξωφύλλου συνοδεύεται με λίγα λόγια τού Dean.
• Steve Howie – Beginnings: Ο Steve ήθελε αρχικά μια εικόνα στην οποία η σχέση μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού χώρου να είναι ασαφής. Έγινε έχοντας κατά νου ένα συγκεκριμένο μέρος, την παράκτια περιοχή βόρεια του Lochinver στη Σκωτία, όπου το ανώμαλο βραχώδες έδαφος χωρίζεται σε μικροσκοπικά νησιά σε λιμνοθάλασσες και μικρές λίμνες στην ενδοχώρα, οι οποίες διαπερνούν η μία την άλλη.
• Gravy Train  - Staircase to the day: Το ζωγράφισα γιατί μου άρεσαν τα χρώματα του φόντου που φαινόταν απλοϊκό. Ένα ενδιαφέρον συγκρότημα που πάντα πίστευα ότι έπρεπε να τα πήγαιναν καλύτερα. Περιέργως, το πιο αντιγραμμένο μέρος του εξωφύλλου του άλμπουμ ήταν το λογότυπο που έφτιαξα για το “Staircase to the Day” με τα σκαλιά να αιωρούνται στον ουρανό.

• Gentle Giant – Octopus: Ήταν η εταιρεία management  που με πλησίασε για να σχεδιάσω αυτό το εξώφυλλο, κάτι που εκείνη την εποχή ήταν ασυνήθιστο, καθώς μέχρι τότε, τα συγκροτήματα θα επικοινωνούσαν απευθείας μαζί μου. Το πρώτο εξώφυλλο του άλμπουμ του Gentle Giant ήταν ένας εξαιρετικός πίνακας του Τζορτζ Άντεργουντ και σκέφτηκα ότι η κυκλοφορία του Octopus πρέπει να συνδυαστεί με ένα  εξαιρετικό εξώφυλλο. Για μένα, η τέχνη και το σχέδιο είναι μια ολοκληρωμένη διαδικασία και μου αρέσει να δουλεύω πάνω σε όλα τα στοιχεία. Το σημείο εκκίνησης ήταν το φόντο, η εικόνα ενός απαίσιου και λασπωμένου βυθού της θάλασσας που άφηνε να αναδυθεί ένα χταπόδι. Ήθελα να διατηρήσω την απαίσια όψη τού χταποδιού, χρωματίζοντάς το έντονο κόκκινο και βγάζοντας το μάτι του μια ακτίνα.
• Asia – Aria: Οι περισσότεροι από τους πίνακες των Asia είχαν τριγωνικό σχεδιασμό, αλλά ο συγκεκριμένος  με τη σύμφωνη γνώμη του συγκροτήματος, διαχωρίστηκε από αυτή τη μορφή. Οι γέφυρες προήλθαν από αρχιτεκτονικές έννοιες πάνω στις οποίες εργαζόμουν για την κατασκευή ενός πάρκου στη Μαλαισία.
• Uriah Heep – The magician’s birthday: Το εξώφυλλο του The magician’s birthday δημιουργήθηκε με συνένωση ξεχωριστών εικόνων.  Επειδή έπρεπε να ολοκληρωθεί σε μια μέρα έπρεπε να συνεννοηθώ τηλεφωνικά με την με την εταιρεία εκτύπωσης για το χρώμα του φόντου. Δεν ήταν αρκετός ο χρόνος για να ελέγξω το αποτέλεσμα και ανακουφίστηκα όταν ότι τα διαφορετικά στοιχεία είχαν συνενωθεί περίπου με τον τρόπο που πίστευα.

• Budgie – Squank: Το μοντέλο για το πρωτότυπο έγινε ενώ ήμουν φοιτητής στο Royal College of Art. Το κρανίο γλάρου έμοιαζε σαν να ήταν ακριβώς η σωστή κλίμακα για να ταιριάζει στο πλαστικό κιτ του 'Blackbird', οπότε τα συνδύασα. Το μοντέλο βρίσκεται ακόμα στο στούντιό μου μέχρι σήμερα και αποτελεί μια συνεχή ώθηση για να δημιουργήσεις  κάτι με αυτό. Όταν σκέφτηκα  να το χρησιμοποιήσω ως εξώφυλλο στο άλμπουμ των Budgie, προσπάθησα για πρώτη φορά τη φωτογραφία, αλλά ευτυχώς δεν λειτούργησε. Έτσι  έπρεπε να σχεδιάσω και να το ζωγραφίσω, κάτι που ήταν υπέροχο. Συνολικά, κατά πάσα πιθανότητα έκανα περισσότερα από 30 σχέδια. Ένας μηχανικός μου είπε ότι μια τεράστια εκδοχή αυτού ήταν ζωγραφισμένη στο πλάι ενός τεράστιου υπόστεγου,  στην κορυφαία μυστική περιοχή στην έρημο Mojave, όπου αναπτύχθηκε και δοκιμάστηκε το αρχικό Blackbird. Θα ήθελα να το έχω δει.
• Yes – Drama: Πολύ διαφορετικό από όσα είχα δημιουργήσει πριν για τους Yes. Ήθελα ένα διαφορετικό τοπίο, αν και με μια περίεργη αίσθηση και για μια αλλαγή πρόσθεσα έναν φουρτουνιασμένο ουρανό. Στην αρχή ακολούθησα τη συνήθη πρακτική μου να ζωγραφίζω τον ουρανό και το προσκήνιο με ειδικό μελάνι και το φόντο με ακουαρέλα, αλλά οι κεκλιμένοι βράχοι έγιναν πολύ σκούροι για την αντίθεση. Έπρεπε να αφαιρέσω την ακουαρέλα μέχρι να ανακτηθεί η φωτεινότητα που ήθελα.

• Osibisa-Osibisa: Το πρώτο εξώφυλλο για τους  Osibisa που ζωγράφισα. Ήταν  αναμφίβολα το εξώφυλλο  που βοήθησε σημαντικά  να εδραιωθεί η φήμη μου. Είχε τεράστια επιτυχία και το μοτίβο του ιπτάμενου ελέφαντα βρήκε το δρόμο του πάνω σε μπλουζάκια, κονκάρδες, μια πρόσοψη σε ένα καφέ του Άμστερνταμ και ένα αερόστατο στο Ντένβερ του Κολοράντο.
• Yes-Relayer: Ένα από τα πιο εμβληματικά σχέδια των άλμπουμ Yes, κυκλοφόρησε σε μια εποχή που οι προσδοκίες μου ήταν να ζωγραφίσω με όλο και πιο ζωντανά χρώματα. Αποφάσισα να κάνω ένα σχέδιο βαμμένο με νερομπογιά σε λίγο περισσότερο από το νερό που χρησιμοποιήθηκε για το ξέπλυμα της βούρτσας. Η ενέργεια του πίνακα μεταφέρεται στις στροβιλιζόμενες μορφές των τεράστιων γοτθικών δομών.• Asia-Astra: Ένα μεταβατικό έργο για μένα, καθώς ήταν ο πρώτος μου «πραγματικός» πίνακας, παρόλο που είχε ακόμα υπολειμματικά στοιχεία σχεδίασης στο ολοκληρωμένο έργο. Υπήρχαν  πάνω από 100 σκίτσα με μολύβι που οδηγούσαν στον πίνακα. Το ρομπότ Astra επρόκειτο να έχει ενσωματωμένο ένα καβούκι από χυτοσίδηρο,με ένα πιο λεπτό γυάλινο κράνος. Το ρομπότ δεν προοριζόταν ειδικά για να μοιάζει με μεταλλικές γυναίκες, αλλά, αν και δεν υπάρχουν στοιχεία για το φύλο του, είναι προφανώς θηλυκό.
• Uriah Heep-Sea of light: Το «Sea of Light» ήταν ο τίτλος ενός άλμπουμ των Uriah Heep. Εκείνη την εποχή πειραματιζόμουν με πολύ ζωηρά χρώματα και άφηνα αυτή την ουσιαστικά αφηρημένη υφή να περάσει στις σκιές. Ήμουν ευχαριστημένος με την υφή και είχα μια διαφάνεια 5x4 ιντσών που επιτρέπει σαρώσεις πολύ υψηλής ανάλυσης, αν και δεν το χρησιμοποίησα σε αυτό το έργο.
• Greenslade-Greenslade: Κυκλοφόρησε το 1973, αυτό ήταν το πρώτο στούντιο άλμπουμ των Greenslade. Δείχνει τον μάγο σε μια γιγάντια σπηλιά ή ένα φυσικό αμφιθέατρο. Ο πίνακας δημιουργήθηκε σε μια σανίδα με αερολύματα σμάλτου και η χρήση της τεχνικής της μαρμάρωσης ήταν πολύ πιο συγκρατημένη και ελεγχόμενη από ποτέ.

• Uriah Heep-Demons and wizards: Χρησιμοποιήθηκε για το εξώφυλλο του "Demons and Wizards" των Uriah Heep. H εικόνα είναι μια αλληγορία του κοσμικού ερωτισμού, η πηγή του καταρράκτη που σηματοδοτεί την αιώνια ζωή. Πριν τελειώσω το εξώφυλλο, έσπασα τον δεξιό μου καρπό και ο «δαίμονας του ουράνιου τόξου» έπρεπε να ζωγραφιστεί με το αριστερό μου χέρι.
• Asia-XXX: Ζωγραφίστηκε για την τριακοστή επέτειο του πρώτου άλμπουμ των Asia όπου είχα ζωγραφίσει έναν Δράκο στη θάλασσα αλλά με τη μορφή μιας πυραμίδας, το σύμβολο της φωτιάς. Ήθελα να ζωγραφίσω ένα πλάσμα τεράστιας ενέργειας, που καθώς σκαρφαλώνει πάνω από το νερό κάνει τους μακρινούς του συγγενείς, τον κυπρίνο, να χορεύουν σαν ρινίσματα σιδήρου παρουσία ενός ισχυρού μαγνήτη.
• Asia-Asia: Αυτός ο Δράκος δεν είναι θαλάσσιο φίδι, αλλά ένα θηρίο του αέρα, πιασμένο ανάμεσα στον ουρανό και το νερό στο εντυπωσιακό φως του ήλιου ενάντια στα μαύρα σύννεφα. Η σφαίρα που κυνηγά είναι το μαργαριτάρι της σοφίας, ολοκληρώνοντας μια αλληγορική αναφορά στην κινεζική μυθολογία. Μερικοί άνθρωποι ισχυρίστηκαν ότι βρήκαν το όνομα «Ασία» στην πυραμιδική μορφή των πηνίων του δράκου, αλλά αυτό είναι απλώς μια ευτυχής σύμπτωση. Σχεδόν 4 πόδια επί 3 πόδια, ο πίνακας είναι ένας από τους μεγαλύτερους μου.

• Yes-Tales from topographic oceans: Το λογότυπο Yes από αυτό το εξώφυλλο αγοράστηκε για το μουσείο Victoria & Albert και βρίσκεται στη μόνιμη συλλογή τους «έντυπα και σχέδια». Το σχέδιο έχει εμφανιστεί σε πολλές λίστες με τα καλύτερα εξώφυλλα άλμπουμ και σε μια διαδικτυακή δημοσκόπηση, οι αναγνώστες του Rolling Stone το ψήφισαν ως το καλύτερο εξώφυλλο άλμπουμ όλων των εποχών! Η προέλευση του πίνακα εντοπίζεται σε μια επική πολική πτήση από το Λονδίνο στην Ιαπωνία, όπου μίλησα με τον Jon Anderson για ένα βιβλίο για τη γεωμαντεία στο οποίο είχα δουλέψει. Στο μεγαλύτερο μέρος της πτήσης πετάγαμε για ώρα πάνω από τη Σιβηρική Τούνδρα.
• Asia-Alpha: Πάντα θεωρούσα τον εαυτό μου ως δημιουργό και έτσι αντιμετώπιζα τη δουλειά μου από τη στιγμή που άφησα το κολέγιο, μέχρι τη στιγμή που τελείωσα αυτό το κομμάτι. Το Alpha και το Relayer ήταν το αποκορύφωμα αυτής της περιόδου, το Alpha ήταν το τελευταίο και πιο έντονο από αυτά που ήταν ουσιαστικά, ακριβή σχέδια που στη συνέχεια χρωματίστηκαν. Μου άρεσε αυτός ο τρόπος δουλειάς. Η φροντίδα στο σχέδιο και η χαρά της προσθήκης των λαμπερών χρωμάτων. Μου πήρε τόσο καιρό να σχεδιάσω και να ζωγραφίσω τις αζαλέες που έπρεπε να αγοράσω αρκετές γλάστρες, καθώς όλα τα μπουμπούκια άνθιζαν και πέθαιναν πριν τελειώσω. Με διασκεδάζει που, αν και αυτός ο πίνακας είναι μια καθαρή εφεύρεση, δεν περιέχει στοιχεία φαντασίας.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Ο εκπληκτικός κατάλογός του με πίνακες ζωγραφικής και λογότυπα έχει απλωθεί σε αμέτρητα εξώφυλλα δίσκων, αφίσες, κάρτες και ηλεκτρονικά παιχνίδια που με τη σειρά τους έχουν κυκλοφορήσει στα βιβλία που έχει εκδόσει. Έχει σχεδιάσει επαναστατικά έπιπλα προσαρμοσμένα τόσο στις εργονομικές όσο και στις αισθητικές αρχές που ανέπτυξε ο ίδιος. Επιπλέον, έχει διαδραματίσει αναπόσπαστο ρόλο σε φανταστικά έργα που κυμαίνονται από τον οραματικό σχεδιασμό τοπίων μέχρι την όψη των χώρων διαβίωσης του μέλλοντος. Πολλοί σημείωσαν (συμπεριλαμβανομένου του Dean, ο οποίος κατηγόρησε τους δημιουργούς της ταινίας) ότι η υπερπαραγωγή του Χόλιγουντ Avatar (2009) έμοιαζε να δανείζεται πολλά στοιχεία από το έργο του. Η τέχνη του έχει εμπνεύσει ακόμη και ένα drone της NASA...
Ο Roger Dean εξακολουθεί να δημιουργεί φανταστικούς κόσμους που ισορροπούν ανάμεσα στον ορθολογισμό και στην αυταπάτη.

ΘΟΔΩΡΟΣ ΤΕΡΖΟΠΟΥΛΟΣ

11/12/23


 

Share on Google Plus

About Αλέξανδρος Ριχάρδος