ROBERT JOHNSON: Ο ΜΥΘΟΣ ΤΩΝ BLUES

Στα όρια του μύθου κινείται το όνομα του Robert Leroy Johnson. Εμείς οι παλαιότεροι σε συνεντεύξεις των Eric Clapton και Robert Plant, με δέος διαβάζαμε και το όνομά του, χωρίς καλά καλά να ξέρουμε τι ακριβώς ήταν ο Robert Johnson. Υπαρκτό πρόσωπο ή μύθος; Κι αν τέλος πάντων ήταν υπαρκτό πρόσωπο, ποιος ήταν; Επίσης, πως μπορεί να είναι κάποιος τόσο σημαντικός και στην αγορά να μην βρίσκουμε έστω ένα δίσκο του; Οι νεότεροι δεν ασχολούνται βαθιά με τη μουσική. Τους αρκούν λίγα δευτερόλεπτα στο youtube για να ακούσουν ένα τραγούδι και να αποφασίσουν αν τους αρέσει ή όχι. Η φυσική μορφή δίσκου βινυλίου ή cd, έχει απαξιωθεί εντελώς, με τον Robert Johnson θα ασχοληθούν;  Τη μικρή ιστορία του έμαθα στα μέσα της δεκαετίας του 80 και σιγά σιγά άρχισαν να σχηματίζω μια εικόνα για τη μουσική και τα τραγούδια του που επίσημα κατοχυρωμένα είναι μόνο 11!! (γι αυτό δεν εύρισκα δίσκους του). Και όμως, ο νεαρός Robert Johnson είναι η μεγαλύτερη και σημαντικότερη προσωπικότητα του blues.


ΛΙΓΑ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Γεννημένος στις 8 Μαϊου 1911 στο Hazlehurst του Mississippi, πέρασε δύσκολα παιδικά χρόνια αφού η μητέρα του καταδιώχτηκε στο πλαίσιο των φυλετικών διακρίσεων και ο μικρός Robert βρέθηκε πήγε στο Memphis. Σε ηλικία 8 ετών τον βρίσκουμε στην περιοχή του Mississippi Delta και μετά από πολλά οικογενειακά προβλήματα, ο νεαρός Robert αρχίζει να τραγουδάει και να παίζει κιθάρα.  Για να είμαστε ειλικρινείς, πιο γνωστός είναι ο μύθος που ήθελε το νεαρό Johnson να πούλησε σε ένα σταυροδρόμι τη ψυχή του στο διάολο για να γνωρίσει επιτυχία, παρά για τα τραγούδια του που αποτέλεσαν το θεμέλιο του blues! Σιγά σιγά άρχισαν να παίζει κιθάρα, κτίζοντας τον ήχο της μουσικής που αργότερα ονομάστηκε blues, αυτόν τον ήχο που γιγάντωσαν οι Muddy Waters, Sonny Boy Williamson, John Hammond Jr, Blind Lemon Jefferson  κι όλα αυτά τα ονόματα που ίσως ξέρετε.
Άρχισε να παίζει σε χορούς αλλά ποτέ δεν αναγνωρίστηκε το ταλέντο του. Σε μια εποχή που η τεχνολογία ήταν σε εμβρυακή μορφή, έκανε δύο ηχογραφήσεις, μια σε studio του San Antonio το 1936 κι άλλη μια σε studio του Dallas, την επόμενη χρονιά in 1937. Συνολικά ηχογράφησε 29 τραγούδια από τα οποία σώθηκαν 13 sessions. Εννοείται ότι η ποιότητα ηχογραφήσεων είναι πολύ χαμηλή, τα οποία κυκλοφόρησαν σε 10ιντσους δίσκους των 78 στροφών (σ.σ. τότε δεν υπήρχαν μικροί δίσκοι 45 στροφών και μεγάλοι 33 στροφών) στη δισκογραφική εταιρεία Vocalion. 11 δίσκοι 78 στροφών κυκλοφόρησαν πριν το θάνατό του και 12 μετά. Το πρώτο άλμπουμ με τραγούδια του κυκλοφόρησε το 1961 με τίτλο King of the Delta Blues Singers και η επιλογή των τραγουδιών είχε γίνει από τον John Hammond που θεωρείται ο άνθρωπός που έσωσε και διέδωσε τα τραγούδια του.  

Μεταξύ των τραγουδιών σε αυτή τη συλλογή είναι και το "Traveling Riverside Blues", που αργότερα ηχογράφησαν και οι Led Zeppelin.  Τα τραγούδια του έγιναν γνωστά από τις εκτελέσεις άλλων, όπως τα "Kind Hearted Woman Blues"(Muddy Waters, George Thorogood)", "Ramblin' on My Mind" (John Mayall’s Bluesbreakers), "Terraplane Blues" (Foghat, Canned Heat, Eric Clapton), "Me and the Devil Blues"(Peter Green, Eric Clapton, Black Stone Cherry("Cross Road Blues" γνωστό και σαν Crossroads (Cream) ακόμα και το πολύ γνωστό  "Sweet Home Chicago" αποδίδεται σε αυτόν! Η αλήθεια είναι ότι ελάχιστα γνωρίζουμε για τη ζωή του και άλλωστε γιατί να γνωρίζουμε όταν ο Robert Johnson ήταν ένας απλός μαύρος μουσικός που δεν υπήρχε κανένας λόγος, τότε, να ασχοληθούν μαζί του. Που να φανταζόντουσαν ότι αυτός ο απλός μαύρος θα αναγνωριζόταν σαν την σημαντικότερη φυσιογνωμία blues! Το αξιοπερίεργο είναι ότι ο νεαρός Robert Johnson ανέπτυξε ένα πολύ καλό παίξιμο στην κιθάρα. Χαρακτηριστική είναι η συζήτηση που είχαν οι νεαροί κολεγιόπαιδες Keith Richards και Mick Jagger, όταν πρωτοάκουσαν τραγούδια του Johnson στο σπίτι του Brian Jones. “O Brian μας τον γνώρισε, που είχε αγοράσει το άλμπουμ του. Είχαμε πάει στο σπίτι του και έβαλε στο πικ απ ένα το δίσκο”. «Ποιος είναι αυτός:» ρώτησε ο Richards και «ποιος παίζει τη δεύτερη κιθάρα;” Ρώτησε και πάλι ο Richards νομίζοντας ότι παίζει και δεύτερος κιθαρίστας. Έως τότε δεν είχε ακούσει τίποτε παρόμοιο και τίποτε πιο ενδιαφέρον.

ΠΟΙΟΙ ΔΙΑΣΚΕΥΑΣΑΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΟΥ
Λίγα χρόνια αργότερα, όταν οι Rolling Stones γινόντουσαν μεγάλοι αστέρες του rock, θα ηχογραφούσαν το “Love in Vain” για το άλμπουμ τους Let it Bleed (1969). Την ίδια έκπληξη, ένιωσε κι ο νεαρός Robert Plant όταν άκουσε για πρώτη φορά τραγούδια του από τη συλλογή King of the Delta Blues Singers (1961). “Έως τότε δεν είχα ξανακούσει κάτι παρόμοιο. Ο ήχος του μου άλλαξε τον τρόπο σκέψης» δήλωσε το 1991 σε συνέντευξή του ο τραγουδιστής των Led Zeppelin. To συγκρότημα διασκεύασε τη σύνθεσή του "Travelling Riverside Blues" και την παρουσίασε στο άλμπουμ – συλλογή Led Zeppelin Box set . Κι ο Peter Green ήταν βαθιά επηρεασμένος από το παίξιμο αλλά και τις συνθέσεις του. Οι Fleetwood Mac της πρώτης περιόδου (blues) διασκεύασαν το “Hellbound my train” στο πρώτο άλμπουμ τους και τα "I Believe My Time Ain't Long", "Preachin' Blues" και"Sweet Home Chicago" στο άλμπουμ τους Live at the BBC (1995). Οι John Mayall’s Bluesbreakers συμπεριέλαβαν στον πρώτο ιστορικό δίσκο τους το "Ramblin' on My Mind" του οποίο αναγράφουν σαν traditional αλλά αποδίδεται στον Robert Johnson.  Οι μεγάλοι Cream διασκεύασαν το κλασικό Cross rods στο άλμπουμ τους Wheels of Fire (1968) και το έκαναν γνωστό σε όλο τον κόσμο. Ο γράφων έμαθε την ύπαρξη του Johnson από αυτή την εκτέλεση, όπως και ο Billy Gibbons των ZZ Top που εντυπωσιάστηκε από τη διασκευή των Cream στο “Crossroads” κι έψαξε τον Robert Johnson που έως τότε δεν τον ήξερε. Ο Duane Allman ήταν βαθιά επηρεασμένος από το παίξιμο και τις συνθέσεις. To "Come On in My Kitchen"ήταν από τα αγαπημένα του τραγούδια που οι Allman Brothers συμπεριέλαβαν στο άλμπουμ τους Shades of Two Worlds(1991) με τον Warren Hayes στην κιθάρα. Οι Ry Cooder, Taj Mahal, Johnny Winter, Dicky Betts, έχουν δηλώσει το πόσο βαθιά επηρεάστηκαν από τη μουσική του, ενώ ο μεγάλος του αμερικάνικου blues, John Hammond ήταν ο πρώτος που άρχισε να μεταλαμπαδεύει τη μουσική του αλλά και την κληρονομιά του.
Οι Muddy Waters, Elmore James και John Hammond ήταν οι πρώτοι από την Αμερική που ανάδειξαν τα τραγούδια του, κι αυτό όταν είχε ήδη πεθάνει. Τόσο στην Αμερική όσοκαι στη Μ.Βρετανία, τον έμαθαν από τη συλλογή King of the Delta Blues Singers (1961). Φυσικά ακολούθησε ένα μεγάλος αριθμός μουσικών που διασκεύασαν τα τραγούδια του.
 
ΔΥΟ ΞΕΧΩΡΙΣΤΑ TRIBUTES
Στον Αμερικάνο Robert Johnson, αφιερώθηκαν 2 tributes από Άγγλους blues μουσικούς. Πρώτα ο Peter Green το 1998 κυκλοφόρησε το άλμπουμ The Robert Johnson Songbook με τους Splinter Group με 16 συνθέσεις του μεταξύ αυτών και τα "32-20 Blues", "Ramblin' on My Mind", "Sweet Home Chicago", "Dust My Broom", “Honeymoon Blues”κ.α. Οι Splinter Group εκτός του Peter Green ήταν οιNigel Watson κιθάρα, τραγούδι, Neil Murray μπάσο, Roger Cotton πιάνο, Larry Tolfree ντραμς ενώ σε ένα τραγούδι τραγουδάει ο Paul Rodgers.
Μεγαλύτερη δημοσιότητα πήρε το άλμπουμ tribute του Eric Clapton που κυκλοφόρησε το 2004 με τίτλο Me and Mr. Johnson. Όπως βλέπετε η ζωγραφιά του Clapton στο εξώφυλλο έχει την ίδια στάση με αυτή των 2 μόνων σίγουρων φωτογραφιών του Robert Johnson. Και αναφέρω «μόνο» γιατί δεν είναι σίγουρο ότι και σε άλλες φωτογραφίες που αναφέρεται το όνομά του, είναι αυτός!
Για την ιστορία, το άλμπουμ προοριζόταν να έχει μόνο καινούργια τραγούδια του Clapton αλλά …στο δρόμο δεν μπορούσε να συγκεντρώσει υλικό κι έτσι αποφάσισε να ηχογραφήσει ένα tribute στον Johnson. Το τελικό αποτέλεσμα τον δικαίωσε με το παραπάνω, αφού το Me and Mr. Johnson πούλησε περισσότερα από 2.000.000αντίτυπα (No 10Μ.Βρετανία, Νο 6 Αμερική), ενώ το Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς κυκλοφόρησε και το video,  Sessions for Robert J με τα τραγούδια του άλμπουμ αλλά σε διαφορετική ηχογράφηση.  Τον Eric Clapton συνόδευσαν οι Andy Fairweather Low και Doyle Bramhall II κιθάρες, ο Billy Preston πλήκτρα, οι Nathan East και Pino Palladino μπάσο και οι ντράμερ Steve Gadd και Jim Keltner. Αν θέλέτε την φτωχή γνώμη μου, το άλμπουμ του Peter Green ακούγεται πιο πλούσιο και ζωντανό σε σχέση με αυτό του Clapton!

Ελλείψει…αρχαίων μνημείων κι ιστορίας, οι Αμερικάνοι, μυθοποίησαν τον Robert Johnson και έκτισαν μια ιστορία γύρω από το τραγούδι του “Crossroads” όπου σύμφωνα με το μύθο, πούλησε τη ψυχή του στο διάολο. Το περίφημο σταυροδρόμι που έγινε η πώληση της ψυχής του με αντάλλαγμα την αιωνιότητα έγινε στη διασταύρωση των λεωφόρων 61 και 49 στο Clarksdale του Mississippi, όπου έχει τοποθετηθεί και η σχετική πινακίδα! Εννοείται ότι το 1986 γυρίστηκε η ομώνυμη ταινία, βασισμένη στη ζωή του με πρωταγωνιστές τουςRalph Macchio, Joe Seneca και Jami Gertz σε σενάριο John Fusco και σκηνοθεσία Walter Hill. Τη μουσική είχαν γράψει οι Ry Cooder και Steve Vai με τον τελευταίο να έχει ένα μικρό ρόλο στην ταινία. Σύμφωνα με το μύθο, ο νεαρός Robert Johnson δούλευε σε φυτεία στο Μισισιπή κι ήθελε γίνει ένας σπουδαίος μουσικός μπλουζ. Του δόθηκε η εντολή να πάρει την κιθάρα του σε σταυροδρόμι κοντά στο Dockery Plantation τα μεσάνυχτα κι εκεί συναντήθηκε με το διάβολο, ο οποίος πήρε την κιθάρα και το ρύθμισε. Ο Διάβολος έπαιξε μερικά τραγούδια και έπειτα επέστρεψε την κιθάρα στον Johnson, δίνοντάς του τον έλεγχο του οργάνου. Αυτή η ιστορία μιας συμφωνίας με τον Διάβολο στο σταυροδρόμι αντικατοπτρίζει το μύθο του Faust. Σε αντάλλαγμα για την ψυχή του, ο Johnson ήταν σε θέση να δημιουργήσει τα μπλουζ για τα οποία έγινε διάσημος.
ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ
Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 27, στις 16 Αυγούστου 1938. Η αιτία θάνατού του δεν έγινε γνωστή. Μετά το θάνατό του σταμάτησε να ακούγεται οτιδήποτε είχε σχέση μαζί του και χρειάστηκε να περάσουν 30 χρόνια, για να τον επαναφέρει στην επικαιρότητα η μουσικολόγος Gayle Dean Wardlow, που άρχισε να συγκεντρώνει τα τραγούδια του και να τα παρουσιάζει. Τότε έγιναν προσπάθειες να δοθούν μερικά στοιχεία για τη ζωή του αλλά και το θάνατό του που πιθανόν να προήλθε από σύφιλη. Υπάρχει μια θεωρία που λέει ότι δολοφονήθηκε από ζηλιάρη σύζυγο, κάτι που υποστηρίζει και ο Sonny Boy Williamson, ενώ υπάρχουν κι άλλες θεωρίες με διάφορες ιστορίες που μάλλον είναι αβάσιμες.
Επειδή δεν υπάρχει καταγεγραμμένος ο τόπος που θάφτηκε (υπάρχουν 3 διαφορετικές τοποθεσίες), οι Αμερικάνοι έχουν δώσει μια μυθική διάσταση στο θέμα, ενώ υπάρχει και κενοτάφιο με τη μορφή οβελίσκου όπου αναγράφονται οι τίτλοι των συνθέσεων του.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΡΙΧΑΡΔΟΣ
7/1/20




 



Share on Google Plus

About Αλέξανδρος Ριχάρδος

    Blogger Comment
  1. Ένα πολύ εμπεριστατωμένο άρθρο για έναν πολύ μεγάλο και φοβερά επιδραστικό μουσικό. Ευχαριστούμε Αλέξανδρε!

    ΑπάντησηΔιαγραφή