Ακόμα θυμάμαι την απογοήτευσή μου όταν είχα αγοράσει το πρώτο live των Black Sabbath, το Live at Last. Μουντός ήχος, το στερεοφωνικό μου μέτριο και το αποτέλεσμα …σκέτη απογοήτευση. Έπρεπε να περάσουν 3 χρόνια για να κυκλοφορήσουν το Live Evil με τον Dio και να απολαύσω ήχο. Στο σημερινό άρθρο, ο Επαμεινώνδας Κολιός κι ο Αλέξανδρος Ριχάρδος με τη συνδρομή του Δημήτρη Τσουγκράνη, παρουσιάζουν τα live άλμπουμ των Black Sabbath αλλά και των Heaven and Hell, ακόμα κι αυτά που κυκλοφόρησαν σαν bonus στις remastered επανακυκλοφορίες. Να θυμίσουμε ότι πριν λίγους μήνες είχαμε κάνει ένα αντίστοιχο αφιέρωμα στα live των Deep Purple ενώ σύντομα θα ακολουθήσουν αφιερώματα σε όλα τη live δισκογραφία των Queen, Iron Maiden, Led Zeppelin, Uriah Heep κ.α.
Το παράδοξο που συνέβη με το Live at Last που ήταν το πρώτο live των Black Sabbath, ήταν ότι κυκλοφόρησε το 1980, μετά την αποχώρηση του Ozzy και μετά την πρόσληψη του Ronnie James Dio! Η κυκλοφορία του έγινε από τον πρώην manager τους, Patrick Meehan, νόμιμα μεν αλλά χωρίς την άδεια τους (θα κυκλοφορούσε το 1973, αλλά ακυρώθηκε από το συγκρότημα λόγω μη ικανοποιητικής εγγραφής) και θεωρήθηκε unofficial αλλά με νόμιμη κυκλοφορία(από την Nems Rec).Ο διφορούμενος τίτλο Live at Last (Επί τέλους, live μέχρι τέλους) με φωτογραφία της προσσελήνωσης στο οπισθόφυλλο (σ.σ. άλλο πάλι κι αυτό!), καταγράφει σε ένα μονό άλμπουμ (σ.σ. χάθηκε ο κόσμος να είναι διπλό;) την περιοδεία του vol 4 tourτου 1973. Το Live at Last επανακυκλοφόρησε στο Past Lives με τη συγκατάθεσή τους και με πλούσιο ένθετο αλλά και πάλι μονό. Ε.Κ.
Το Live Evil (Νο 13 Μ.Βρετανία, Νο 37 Αμερική) σηματοδοτήθηκε από την έλευση του Mεγαλειότατου Ronnie James Dio και τους επανέφερε στην κορυφή μετά το τέλμα των τελευταίων ετών με τον Ozzy. Ο Μεγαλειότατος σπέρνει σε κομματάρες όπως το Neon Knights, το Heaven and Hell, το Voodoo και το Children Of The Sea και το εντυπωσιακότερο όλων είναι ότι όχι απλά δεν αφήνει περιθώριο αμφισβήτησης, αλλά μια χαρίζει λίγη από την μαγεία του σε κομμάτια, που δεν γράφτηκαν πάνω σε αυτόν. Δ.Τ.
Το Cross Propose Live είναι το μοναδικό μέχρι στιγμής επίσημο live της περιόδου Tony Martin. Ηχογραφημένο στις 13 Απριλίου 1994 στο Hammersmith Odeon τοπ Λονδίνου στα πλαίσια της Cross Propose Tour, παρέχοντας στον ακροατή με τον καλύτερο τρόπο τη συναυλιακή εμπειρία Black Sabbath, με ήχο και εικόνα στο format “Sound and Vision, Hi-Fi , VHS+Cd. . Μιλάμε για ένα πειραματικό και πανάκριβοformat του 94-95, ειδικό για live, δηλαδή video κασέτας και cd σε μια συσκευασία, πράγμα πολύ ενδιαφέρον κι ελκυστικό για τον αγοραστή, πριν την εμφάνιση του dvd. Το περίεργο είναι ότι το Cross Proposes Live δεν κυκλοφόρησε ποτέ σε βινύλιο, cd και κασέτα(!), ενώ υπάρχουν ακριβέ επίσημες κυκλοφορίες dvd και πολλές παράνομες. Δια στόματος Tony Iommi θα υπάρξουν επανακυκλοφορίες από την I.R.S. Rec. Για όλα τα άλμπουμ εποχής Tony Martin. Ίδωμεν…ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στο format Sound and Vision (cd/VHS) έχουν κυκλοφορήσει τα Maiden England, Marillion Live from Loreley, Kate Bush live at Hammersmith, Tina Turner Private Dancer tour, Joe Cocker Best of Live, Cliff Richard Live 1988 και…τέλος το format. Ε.Κ.
25 Σεπτεμβρίου 2002 και στις προθήκες των δισκοπωλείων (τότε ήταν ακόμα αρκετά), φιγουράρει το 2πλό cd Past Lives, με το πρώτο cd να περιέχει ολόκληρο το Live at Last (διαβάσατε πιο πάνω)σε remastered έκδοση ενώ τοι δεύτερο, αποσπάσματα από την USA tour 1975 και το Olympia Show του 1970 στο Παρίσι! Οι πρώτες deluxe εκδόσεις σε digipack συσκευασία, συνοδεύονται από –πλούσιο φωτογραφικό υλικό, αφίσα και πένα κιθάρας με το σήμα του συγκροτήματος. Το εξώφυλλο του cd δείχνει την θρυλική τετράδα των 70”s να περπατά και είναι η ίδια φωτογραφία με αυτή του εισιτηρίου της αξέχαστης εμφάνισης τους το 2004 στο Terra Vibe! Ε.Κ.
H Reunion tour(Νο2!) των Black Sabbath άρχισε το Μαϊο του 2012 και τελείωσε τον Ιούλιο του 2014 με την απουσία του ντράμερ Billy Ward και τον Tommy Clufetos στη θέση του, ενώ στα πλήκτρα ήταν ο Adam Wakeman, γιός του Rick! To Live-Gathered in their Masses είναι ηχογραφημένο/κινηματογραφημένο στο Rod Lavev Arema της Μελβούρνης το 2013, αποθανατίζοντας έτσι την εντυπωσιακή εμφάνισή τους αλλά και τη φοβερή ατμόσφαιρα που δημιούργησαν οι θεατές, εντός κι εκτός από το συναυλιακό χώρο (ξενοδοχείο κλπ). Για όσους θέλουν το κάτι παραπάνω, η super deluxe έκδοση περιέχειdvd με υλικό από τα παρασκήνια, συνεντεύξεις, πρόβες αλλά και memorabilia, 2 πένες, και φυσικά το cd. A, και κάτι ακόμα: 3 bonus τραγούδια. Αξίζει αλλά …κοστίζει. Ε.Κ.
Βρισκόμαστε στο 2016 και η απόφαση των Black Sabbath να τερματίσουν τη μεγαλειώδη καριέρα τους είναι οριστική. Η σύνθεσης τους παραμένει η ίδια με αυτή της Reunion tour 2012-2014, με τον Clufetos στα ντραμς κι αυτή η τελευταία περιοδεία ονομάστηκε The End Tour τερματίζοντας στην γενέτειρα τους, το Birmingham όπου καταγράφτηκε με τον καλύτερο τρόπο η αγάπη των οπαδών τους αλλά και η συγκίνηση των μουσικών, δημιουργώντας έτσι ένα ιδιαίτερο κλίμα, που μεταφέρεται στον ακροατή του dvd, Blu-ray αλλά και το cd Live from Angelic Studios με 5 bonus! Τέλος, οι τυχεροί θεατές της περιοδείας είχαν την ευκαιρία να αγοράσουν μόνο στους συναυλιακούς χώρους το The End ΕP, μια extra limited cd edition με 4 ανέκδοτα κομμάτια από το άλμπουμ 13 και 4 live ηχογραφημένα στην προηγούμενη περιοδεία. Θα το βρείτε στο διαδίκτυο πανάκριβο αλλά υπάρχουν και τα unofficial που μπορείτε να τα προτιμήσετε λόγω χαμηλής τιμής. Ε.Κ.
To Reunion (1998, No 41UK, No11 USA) είναι μια πολύ καλή περίπτωση για τους παλιούς αλλά και καινούργιους οπαδούς τους να ακούσουν με πολύ καλό ήχο 16 κλασικά κομμάτια τους, με την αυθεντική σύνθεση ( Ozzy Osbourne, Tony Iommi, Geezer Butler, Bill Ward). Το υλικό ηχογραφήθηκε κατά τη διάρκεια 2 συναυλιών τους στο Birmingham NEC Arena (4 και 5 Δεκεμβρίου 1997) και ιστορικά αποτελεί την πρώτη ηχογράφησή τους με τον Ozzy μετά το Never Say Die! (1978). Για τα 2 καινούργια τραγούδια, ούτε λόγος, τα ξεπερνάμε σαν να μην υπάρχουν. Απλά θα σημειώσω ότι η υγεία του Ward ήταν ήδη επιβαρυμένη και στα παρασκήνια περίμενε ο Vinny Appice, που τελικά δεν χρειάστηκε να παίξει. Το αποκτάτε. Α.Ρ.
Το Live from Radio City Music Hall(2007) ήταν το πρώτο live που κυκλοφόρησαν οι Heaven and Hell (Tony Iommi, Geezer Butler, Ronnie James Dio και Vinny Appice). Ηχογραφήθηκε στο Radio City Music Hall της New York City και παρουσιάζει το συγκρότημα σε καλή φόρμα με τον Dio να έχει κάνει δικά του τα κλασικά κομμάτια των Black Sabbath που μαζί με αυτά των Heaven & Hell, συγκροτούν ένα κάλο 2πλό άλμπουμ. Τα "The Devil Cried" και "Shadow of the Wind" που είναι καινούργια, περνούν απαρατήρητα. Όλοι εστιάζουν, και δικαιολογημένα, στη φωνή του Dio, αλλά προσέξτε το χτύπημα του Appice πως κτίζουν ένα γερό θεμέλιο που μαζί με τον Geezer Butler, ετοιμάζουν το έδαφος για την κιθάρα του Iommi. Κυκλοφορεί και σε dvd. Α.Ρ.
To Neon Nights: 30 Years of Heaven & Hell (2010), έχει κυκλοφορήσει με τον τίτλο Live in Europe στην αμερικάνικη αγορά), παρουσιάζει το συγκρότημα σε μια καλή ζωντανή στιγμή του που καλύπτει τα 3 άλμπουμ του Dio με τους Black Sabbath αλλά και 2 τραγούδια και από το μοναδικό άλμπουμ που ηχογράφησαν σαν Heaven & Hell, το The Devil You Know. Αυτή ήταν η τελευταία περιοδεία τους γκρουπ, καθώς ο Ronnie James Dio διαγνώστηκε με καρκίνο στο στομάχι και πέθανε το Μαϊο του 2010. Σε εκείνη την περιοδεία έπαιξαν στα Sweden Rock Festival, Hellfest, Wâldrock Festival, Wacken Open Air και Sonisphere Festival στο Knebworth. Η τελευταία συναυλία τους ήταν στο Atlantic City του New Jersey, όπου ήταν και η τελευταία εμφάνιση του Dio. Κυκλοφορεί και σε έκδοση cd/dvd. A.Ρ.
ΤΑ LIVE ΤΩΝ DELUXE ΕΚΔΟΣΕΩΝ
Τα live που έχουν συμπεριληφθεί στις deluxe εκδόσεις των άλμπουμ τους είναι αρκετά κι ενδιαφέροντα. Ξεκινάμε με το Heaven and Hell (2010) όπου βρίσκουμε 3 Live singles και και 4 live από Hartlford(περιοχή στο Connecticut) ενώ στην επανέκδοση του 2021 εκτός από τα παραπάνω υπάρχει και 4 Live στο Hammermsith 81/82. To Mob Rules(2010) φιλοξενεί στο δεύτερο cd live στο Hammermsiht Odeon του Λονδίνου και στην επανέκδοση του 2021 Live at Portland 1982. Η κυκλοφορία του Born Again (1983) δημιούργησε ένα τεράστιο κύκλο συζητήσεων, όχι τόσο σαν το ίδιο το άλμπουμ αλλά για τη συμμετοχή του Ian Gillan. Στην πολύ καλή έκδοση του 2010, βρίσκουμε bonus cd με 9 τραγούδια από το Reading του 1983 με τον Gillan στο μικρόφωνο και τον Ben Bevan στα ντραμς (ELO). Ας μην κριτικάρουμε το πώς ακούγεται η φωνή του στα κλασικά Sabbath κομμάτια, γενικά το όλο project ακούγεται περίεργο! Πάντως τα “Hot line”, “Digital Bitch”, “The Dark” και “Zero the Hero” που ήταν τραγούδια του Born Again, ακούγονται …αυθεντικά. Δεν ξέρω αν έχει overdubs (σ.σ.γιατί να μην έχει), αλλά ο κόσμος αντιδρά ΠΟΛΥ θετικά στο…»smoke on the Water”. Το Dehumanizer (του 2011) βρίσκουμε 5 live At the Sundome Tampa Florida 1992 ενώ στην επανέκδοση του 2019, τα live γίνονται 6! Τέλος στο Seventh Star περιέχεται Live από το Hammersmith του 1986 με τη φωνή του Ray Gillen αντί του Glenn Hughes που τραγουδούσε στο δίσκο αλλά λόγω των ναρκωτικών, δεν κατάφερε να κάνει την περιοδεία.
Τέλος, το Seventh Star(έκδοση 2010) που εμφανίστηκε σαν προσωπικός δίσκος του Tony Iommi, περιέχει 9 κομμάτια με τον Gillenμε τον Ray Gillen (πρώην μέλος των άγνωστων F66) που εμφανίστηκε με το συγκρότημα στις 2 Ιουνίου 1986 στο Hammersmith Odeon. Η συναυλία ηχογραφήθηκε (σ.σ. ευτυχώς) και συμπεριλήφθηκε στην deluxe έκδοση του Eternal Idol. Να θυμίσω ότι ήταν η εποχή που τραγουδιστής ήταν ο Glenn Hughes αλλά η κατάστασή του με τα ναρκωτικά ήταν τέτοια που δεν μπορούσε να περιοδεύσει κι αντικαταστάθηκε από τον Gillen που ακούγεται σε 8 κομμάτια. O Gillen ακούγεται και στο bonus cd του Eternal Idol όχι όμως live αλλά στο studio σε session ηχογράφηση. Το γράφω μόνο και μόνο για συλλεκτικούς λόγους
ΔΥΟ LIVE ΠΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΑΝ ΜΟΝΟ ΣΕ VIDEO
To 1980 κυκλοφόρησαν σε video κασέτα, 2 χαρακτηριστικά live των Black Sabbath. Το πρώτο ήταν το περίφημο Never Say Die Live, κινηματογραφημένο στο Hammersmith Odeon(1978) ,διάρκειας 60 λεπτών και αποτελεί ορόσημο για την πρώτη εποχή του συγκροτήματος, πριν την αποχώρηση του Ozzy. Το δεύτερο είναι το Black’n’Blue κινηματογραφημένο στο Long Island της Ν.Υόρκης, διάρκειας 90 λεπτών μαζί με τους Blue Oyster Cult, σε σύνολο 14 τραγουδιών. Σημείωση: Επίσημα dvd υπάρχουν και για τις 2 κυκλοφορίες αλλά και πολλά παράνομα. Ε.Κ.
LIVE VIDEO ΠΟΥ ΞΕΧΩΡΙΖΟΥΝ
Εκατοντάδες παράνομα dvd κυκλοφορούν με συναυλίες τους, τα περισσότερα με κακή εικόνα και ήχο. Πάρ όλα αυτά ξεχώρισα 2 με τα οποία αξίζει να ασχοληθείται: το πρώτο είναι το Vol 2005(2007) με την καταπληκτική κι αξεπέραστη εμφάνισή των original Black Sabbath για πρώτη φορά στη χώρα μας στο Rockwave 2005, με επαγγελματική εικόνα και ήχο από τις κάμερες του φεστιβάλ και το δεύτερο είναι το California Jam, με την εμφάνισή τους στο ομότιτλο φεστιβάλ του 1974 (αυτό με τους Deep Purple) όπου ακόμα περιέχει το Rock Concert (1975) και την εμφάνιση του Metal God, Rob Halford το 2004 (ντοκουμέντο) αλλά και video εποχής Ozzy - Randy Rhoads. Επίσης, το εξώφυλλο αλλά και η εμφάνισή τους δημιουργεί χαμόγελα, αφού παίζουν κάτω από το Ουράνιο Τόξο των Rainbow.
Σημείωση: Και τα 2 dvd είναι άκρως ενδιαφέροντα αλλά προσοχή, το Vol 2005 εμφανίζεται και με 3 διαφορετικούς τίτλους(!), Rockwave 2005, Ιn Europe και Mad man Alive in Athens. Όποιο και να δείτε, περιέχει το ίδιο υλικό Ε.Κ.
ΕΠΑΜΕΙΝΩΝΔΑΣ ΚΟΛΙΟΣ
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΣΟΥΓΚΡΑΝΗΣ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΡΙΧΑΡΔΟΣ
5/2/23
Την άλλη Κυριακή: Winger: Τα Χρόνια της Δόξας.
Δημοσίευση σχολίου